I. Giới thiệu tác giả và tác phẩm
1. Tác giả Nguyễn Quang Sáng

• Sinh năm 1932, mất năm 2014
  
• Quê quán: xã Mỹ Lương, huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang
  
• Tham gia cách mạng từ năm 1945
  
• Là nhà văn, nhà báo và nhà biên kịch nổi tiếng
  

2. Tác phẩm "Chiếc lược ngà"

• Sáng tác năm 1966
  
• In trong tập truyện cùng tên xuất bản năm 1968
  
• Đề tài: Tình cảm gia đình trong hoàn cảnh chiến tranh
  
• Thể loại: ý nghĩa nhan đề chiếc lược ngà ngắn
  

II. Tóm tắt truyện
Ông Sáu, một người lính cách mạng, trở về thăm nhà sau 8 năm xa cách. Ông gặp lại vợ và con gái Bé Thu, lúc này đã 8 tuổi. Tuy nhiên, Bé Thu không nhận ra cha và tỏ ra sợ hãi, xa lánh ông. Trong suốt thời gian ngắn ngủi ở nhà, ông Sáu cố gắng làm quen với con gái nhưng không thành công.
Trước khi lên đường công tác, ông tặng cho Bé Thu chiếc lược ngà ông đã tự tay làm trong những năm tháng xa nhà. Ban đầu, Bé Thu từ chối nhận quà. Nhưng khi ông Sáu đã đi, cô bé mới nhận ra tình cảm của cha qua chiếc lược ngà và òa khóc gọi cha trong vô vọng.
III. Phân tích tác phẩm
1. Cốt truyện và kết cấu

• Cốt truyện đơn giản, tập trung vào mối quan hệ cha con
  
• Kết cấu gồm ba phần chính:
  
  
  
  • Ông Sáu trở về và gặp lại gia đình
    
  • Những nỗ lực của ông để gần gũi con gái
    
  • Khoảnh khắc chia ly và sự nhận ra muộn màng của Bé Thu
    
  
  
  

2. Hệ thống nhân vật
a. Ông Sáu

• Người cha, người chồng và người lính cách mạng
  
• Tình yêu sâu sắc dành cho gia đình, đặc biệt là con gái
  
• Kiên nhẫn và dịu dàng trong cách đối xử với Bé Thu
  
• Nỗi đau khi không được con gái nhận ra
  
• Sự sáng tạo và tình cảm thể hiện qua việc tự làm chiếc lược ngà
  

b. Bé Thu

• Cô bé 8 tuổi, sinh ra và lớn lên trong thời chiến
  
• Sợ hãi và xa lạ với cha ruột
  
• Tính cách bướng bỉnh
  
• Sự nhận ra muộn màng và nỗi đau đớn, hối hận
  

c. Vợ ông Sáu

• Vai trò kết nối giữa cha và con
  
• Sự thấu hiểu và hy sinh thầm lặng
  

3. Chủ đề và thông điệp
a. Tình phụ tử trong hoàn cảnh chiến tranh

• Sự phức tạp của mối quan hệ cha con bị chia cắt bởi chiến tranh
  
• Tình yêu sâu đậm của người cha đối lập với sự xa lạ của đứa con
  

b. Ảnh hưởng của chiến tranh đối với gia đình

• Sự chia ly và những khoảng cách tình cảm
  
• Nỗi đau và mất mát do chiến tranh gây ra
  

c. Sự hy sinh thầm lặng

• Ca ngợi sự hy sinh giải thích nhan đề chiếc lược ngàcủa những người tham gia kháng chiến và gia đình họ
  
• Chấp nhận xa cách vì mục tiêu cao cả
  

4. Nghệ thuật trần thuật
a. Ngôi kể

• Sử dụng ngôi thứ ba
  
• Cho phép người đọc có cái nhìn khách quan về các sự kiện và tâm lý nhân vật
  

b. Miêu tả tâm lý nhân vật

• Tinh tế trong việc miêu tả tâm lý, đặc biệt là ông Sáu và Bé Thu
  
• Sử dụng chi tiết nhỏ để thể hiện tâm trạng nhân vật
  

c. Biểu tượng

• Chiếc lược ngà: biểu tượng cho tình yêu, sự hy sinh và nỗi nhớ thương
  

5. Ngôn ngữ và giọng điệu

• Ngôn ngữ giản dị, gần gũi
  
• Giọng điệu trầm lắng, day dứt
  

IV. Đánh giá và ý nghĩa tác phẩm
1. Giá trị nội dung

• Phản ánh chân thực cuộc sống và tâm tư tình cảm của người Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến
  
• Khắc họa sâu sắc tình cảm gia đình, đặc biệt là tình phụ tử
  
• Lên án chiến tranh và ca ngợi tình yêu thương, sự hy sinh
  

2. Giá trị nghệ thuật

• Cốt truyện đơn giản nhưng chứa đựng ý nghĩa sâu sắc
  
• Xây dựng thành công các nhân vật có chiều sâu tâm lý
  
• Sử dụng hiệu quả các biện pháp nghệ thuật như miêu tả, đối thoại, độc thoại nội tâm
  

3. Ý nghĩa

• Giúp độc giả hiểu hơn về cuộc sống trong thời chiến
  
• Truyền tải thông điệp về giá trị của hòa bình và tầm quan trọng của tình cảm gia đình
  
• Gợi suy ngẫm về những hy sinh thầm lặng của thế hệ cha ông trong cuộc kháng chiến
  

V. Kết luận
"Chiếc lược ngà" là một tác phẩm xuất sắc của Nguyễn Quang Sáng, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả nhiều thế hệ. Qua câu chuyện đơn giản về tình cha con, tác giả đã khéo léo phản ánh những vấn đề lớn của dân tộc trong thời kỳ kháng chiến. Tác phẩm không chỉ có giá trị văn học mà còn mang ý nghĩa lịch sử và nhân văn sâu sắc, góp phần giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống yêu nước và tình cảm gia đình.
Đối với học sinh lớp 9, việc học và phân tích tác phẩm "Chiếc lược ngà" nhan đề chiếc lược ngà giúp các em:

• Hiểu sâu sắc hơn về lịch sử dân tộc và cuộc sống của người dân trong thời kỳ kháng chiến
  
• Trau dồi kỹ năng phân tích văn học, đặc biệt là việc nhận diện và phân tích các yếu tố như nhân vật, cốt truyện, chủ đề và nghệ thuật trần thuật
  
• Phát triển khả năng đọc hiểu và cảm thụ văn học
  
• Bồi đắp tình cảm gia đình và lòng biết ơn đối với thế hệ cha ông đã hy sinh vì độc lập dân tộc
  

Qua tác phẩm này, chúng ta càng thêm trân trọng giá trị của hòa bình và tự do mà thế hệ trước đã đánh đổi bằng máu xương để giành được.